Dodatkowe obowiązki w pracy – czy zawsze trzeba zgodzić się na ich wykonanie
Każdemu pracownikowi zdarzyła się sytuacja, gdy zwierzchnik przydzielił mu dodatkowe obowiązki – znacznie wykraczające poza zakres określony w umowie. Choć pracodawca rzeczywiście ma prawo oddelegować podwładnego do wykonania innych zadań, prawo przewiduje sytuacje, gdy może on odmówić, bez ponoszenia konsekwencji. Jak tego dokonać, aby nie zostało to uznane za naruszenie obowiązków pracowniczych? Poniżej przedstawiamy garść informacji, które mogą okazać się przydatne.
Obowiązki pracownika określone w Kodeksie pracy a praktyka
Pomimo że zasady współpracy na linii pracodawca-pracownik zostały dość jasno określone w Kodeksie pracy, rzeczywistość bywa bardziej skomplikowana. W przedsiębiorstwach bardzo często występują wszelkiego rodzaju naruszenia – najczęściej spowodowane scedowaniem na pracownika obowiązków, które de facto należą do kogoś innego, bądź wymagają notorycznego wykonywania ich po godzinach.
Czy pracownik zawsze musi zostać po godzinach?
Nadgodziny są obowiązkowe tylko w dwóch sytuacjach: ze względu na szczególne potrzeby podmiotu zatrudniającego, bądź konieczność ratowania zdrowia lub życia ludzkiego, ochronę środowiska lub usunięcia awarii. Najczęściej dotyczą więc one funkcjonariuszy służb specjalnych, czy pracowników firm energetycznych.
Jednak zgodnie z art. 151 Kodeksu pracy (kp), jeżeli pracodawca uzna, że wykonanie obowiązków po godzinach pracy jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania firmy, ma on możliwość wezwania pracownika. Powinien jednak to uzasadnić, udokumentować i zaproponować rekompensatę w postaci zapłaty lub dodatkowego dnia wolnego (przykładowo, gdy nadgodziny będą miały miejsce w weekend).
Wykonywanie innych poleceń
Czy pracownik zawsze musi zgodzić się na wykonanie zadania, które wykracza poza zakres określony w umowie? Choć wiele osób się z tym nie zgadza, okazuje się, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, podmiot zatrudniający ma prawo powierzyć pracownikowi wykonywanie całkowicie innych obowiązków, jednak tylko na okres nie dłuższy niż trzy miesiące w roku kalendarzowym. Powinny one jednak odpowiadać kwalifikacjom pracownika.
Jednakże, jeśli dodatkowe zadania mają miejsce sporadycznie, pracownik może odmówić ich wykonania, bez poniesienia konsekwencji. Przykład:
Pani Agata pracuje w hotelu, na stanowisku Pokojowa Public. Do jej obowiązków należy wyłącznie dbanie o części wspólne. Ponieważ zależy jej na dobru firmy i usprawnieniu jej działania, gdy ma wolną chwilę, wykonuje zadania należące do Koordynatorów i pracowników Recepcji. Pani Agacie zdarza się jednak stanowczo odmówić Menadżerowi, gdyż albo jest zajęta wykonywaniem zadań określonych w umowie i w tej chwili nie ma na to czasu, albo wie, że pracownik innego działu już drugą godzinę ma “przerwę” – tym samym miga się od obowiązków. W takiej sytuacji, pani Agata może odmówić bez ponoszenia konsekwencji.
Nowelizacja przepisów – większe możliwości pracownika
W 2023 roku weszły w życie nowe przepisy, które umożliwiają pracownikowi między innymi dochodzenie informacji o zmianie warunków zatrudnienia, bądź wystąpienie o zawarcie umowy, która w przejrzysty sposób będzie określała zakres jego obowiązków. Jeśli zatem osoba zatrudniona jest zdania, że powierzone zadania znacznie wykraczają poza jej kompetencje, może zgłosić to pracodawcy – bez obawy o utratę pracy poprzez rozwiązanie umowy bez podania konkretnej przyczyny. W momencie, gdy pracownik uzna, że nie jest traktowany na równi z innymi, ma prawo do wystąpienia o odszkodowanie.